Als je me al een tijdje volgt, weet je dat ik het vaak heb over ontspanning, regulatie en balans. Maar wist je dat er één zenuw in je lichaam verantwoordelijk is voor het merendeel van die rust? Maak kennis met de nervus vagus – ook wel je ontspanningszenuw genoemd.
In deze blog neem ik je mee in wat de nervus vagus precies is, hoe hij werkt én hoe je hem kunt activeren via technieken uit yoga, ademwerk en zelfs Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG).
Wat is de nervus vagus?
De nervus vagus is de tiende hersenzenuw en de langste van allemaal. De naam komt van het Latijnse vagus, wat “zwerver” betekent. En dat klopt, want deze zenuw loopt van je hersenstam via je nek en borst tot diep in je buik, en maakt onderweg contact met bijna al je belangrijke organen: hart, longen, maag, darmen, lever, milt…
Wat de nervus vagus zo bijzonder maakt? Hij is de belangrijkste zenuw van het parasympathisch zenuwstelsel – het deel van je autonome zenuwstelsel dat je lichaam helpt om tot rust te komen, te herstellen en te verteren. Denk: rest & digest.
Hoe werkt die zenuw dan precies?
De nervus vagus:
- Vertraagt je hartslag
- Stimuleert je spijsvertering
- Reguleert je ademhaling en stem
- Verlaagt ontstekingen in je lichaam
- Verbindt je hersenen met je darmen (gut-brain axis)
En interessant: 80% van de signalen via deze zenuw gaan van je lichaam naar je brein – dus wat er in je buik en borst gebeurt, beïnvloedt letterlijk je stemming en helderheid.
Een goed functionerende nervus vagus betekent dat je snel terugschakelt naar ontspanning na stress, dat je minder vatbaar bent voor angst, overprikkeling of burn-out en dat je spijsvertering en immuunsysteem optimaal werken.
Wat gebeurt er bij een lage vagale toon?
Als je nervus vagus niet goed functioneert – bijvoorbeeld door chronische stress, trauma of overprikkeling – spreken we van een lage vagale toon. Dat kan zich uiten in:
- Stressklachten of burn-out
- Spijsverteringsproblemen
- Angst, paniek of depressieve gevoelens
- Slechte slaap
- Chronische ontsteking
- Overweldigd zijn door prikkels
Gelukkig is er goed nieuws: je kunt je nervus vagus trainen!
Hoe kun je de nervus vagus stimuleren?
Er zijn heel wat natuurlijke manieren om je vagale toon te verhogen. Hier zijn een aantal eenvoudige en effectieve technieken:
- Diep ademhalen met verlengde uitademing
- Koud douchen of je gezicht spoelen met koud water
- Hummen, zingen of mantra’s chanten
- Yoga en meditatie
- Buikmassage of zachte druk op het middenrif
- Lachen, huilen en sociale verbinding
- Mindful eten en kauwen
Het mooie is: je hoeft geen complexe oefeningen te doen. Kleine, regelmatige acties kunnen al een groot verschil maken.
Yoga & de nervus vagus
Yoga is van nature een vagusvriendelijke praktijk. Niet alleen vanwege de rust die het brengt, maar ook omdat veel technieken direct invloed hebben op het parasympathisch zenuwstelsel:
- Pranayama (ademhaling) zoals nadi shodhana, bhramari of ujjayi kalmeren het zenuwstelsel via de adem en stem.
- Asana’s zoals twists, brug of vis stimuleren gebieden langs het traject van de nervus vagus.
- Meditatie en chanting activeren de zenuw via het keelgebied (de nervus laryngeus is een zijtak van de vagus).
Zowel dynamische als restoratieve yogasessies kunnen je helpen om je lichaam te resetten en je zenuwstelsel te reguleren.
Traditionele Chinese Geneeskunde & de nervus vagus
In de Traditionele Chinese Geneeskunde (verder afgekort met TCG) wordt de nervus vagus niet letterlijk benoemd, maar de werking ervan overlapt sterk met de yin-energie en de functies van de organen:
- De nervus vagus ondersteunt spijsvertering, ademhaling, hartslag en rust – dat past perfect bij de Maag/Milt, Long en Lever in de TCG.
- Bij stress of burn-out spreken we vaak van een yin-tekort of yang-exces. Activatie van de nervus vagus herstelt net dat yin.
- Acupunctuurpunten zoals Ren 17 (Shanzhong) op de borst en Shen Men in het oor hebben een directe invloed op ontspanning en vagale activiteit.
- Auriculaire acupunctuur (ooracupunctuur) is zelfs wetenschappelijk onderzocht op stimulatie van de nervus vagus.
TCG en moderne neurofysiologie spreken dus eigenlijk over hetzelfde mechanisme in andere woorden.
De brug tussen wetenschap en spiritualiteit
Als therapeut en yogadocent combineer ik graag het beste van wetenschap, oosterse wijsheid en intuïtief lichaamswerk. De nervus vagus is voor mij dé brug tussen brein en buik, tussen ratio en voelen, tussen lichaam en geest.
Of je nu werkt met ademhaling, yoga, meditatie of acupunctuur: alles wat reguleert, verzacht en vertraagt, helpt je zenuwstelsel herstellen.
Tot slot
De nervus vagus is misschien onzichtbaar, maar zijn impact op je gezondheid, energie en emotionele balans is enorm. Als je hem begrijpt én stimuleert, heb je een krachtige sleutel in handen naar meer rust, veerkracht en helderheid.
Wil je leren hoe je zelf je nervus vagus kunt activeren via yoga, ademwerk of coaching? Neem contact op via onderstaande knop of bekijk het aanbod op mijn website: www.enerjee.org
